Capillaire werking
Laatst bijgewerkt: 05-05-2025
Definitie
Capillaire werking is het natuurkundige verschijnsel waarbij een vloeistof, zoals water, in nauwe buisjes of poriën omhoog beweegt, tegen de zwaartekracht in, onder invloed van adhesie, cohesie en oppervlaktespanning.
Omschrijving
Capillaire werking treedt op in materialen met fijne kanaaltjes, ook wel capillairen genoemd. Hoe fijner deze kanaaltjes zijn, hoe hoger de vloeistof kan stijgen. De capillaire kracht is de resulterende kracht van de aantrekkingskracht tussen de vloeistof en de wand van de capillair (adhesie), de onderlinge aantrekkingskracht tussen de vloeistofmoleculen (cohesie) en de oppervlaktespanning van de vloeistof, verminderd met de zwaartekracht. In de bouwkunde is capillaire werking met name relevant bij het optrekken van vocht vanuit de grond in poreuze bouwmaterialen zoals baksteen en mortel. Dit fenomeen, bekend als optrekkend vocht, kan leiden tot diverse problemen zoals schimmelvorming, zoutuitbloeiingen, aantasting van materialen en verminderde warmte-isolatie. Om optrekkend vocht te voorkomen, worden vochtwerende maatregelen toegepast, zoals waterkerende lagen of het injecteren van muren met waterafstotende middelen die de capillaire werking onderbreken.
Capillaire werking in bouwmaterialen
In poreuze bouwmaterialen, zoals baksteen, beton en mortel, zijn capillairen aanwezig in de vorm van kleine holten en poriën. Water kan via deze kanaaltjes vanuit de grond omhoog stijgen. De hoogte tot waar het vocht optrekt, is afhankelijk van factoren zoals de poriënstructuur van het materiaal, de muurdikte, verdamping en de aanwezigheid van zouten. Kleinere poriën resulteren over het algemeen in een grotere capillaire stijghoogte, hoewel de stromingsweerstand in fijnere capillairen groter is, wat de hoeveelheid getransporteerd water beperkt.
Voorkomen van optrekkend vocht
Om de schadelijke gevolgen van capillaire werking in bouwconstructies tegen te gaan, worden diverse maatregelen genomen. Een veelgebruikte methode is het aanbrengen van een waterkerende laag, zoals DPC-folie, in de fundering of de eerste lintvoeg boven maaiveld om te voorkomen dat grondvocht de muren binnendringt. Bestaand optrekkend vocht kan worden bestreden door het injecteren van de muur met een vochtwerend middel dat de capillairen afsluit of hydrofoob maakt. Ook het onderbreken van de capillaire werking door luchtbelletjes in bijvoorbeeld beton kan de waterdichtheid verbeteren.
Vergelijkbare termen
Optrekkend vocht
Gebruikte bronnen: